Chính phủ có tạo ra việc làm không?
Chính phủ có tạo ra việc làm không?
Tác giả: Steven Horwitz, Does Government Create Jobs?, Learn Liberty
Chuyện cái xẻng và máy đào
Khi Milton Friedman (nhà kinh tế học người Mỹ, Giải Nobel Kinh Tế 1976) đến Trung Quốc tham quan. Đoàn đại biểu Trung Quốc đưa ông ta đến xem một công trình xây dựng họ đang thực hiện. Ông Milton Friedman đã hỏi:
- “Cho tôi hỏi anh – tại sao anh lại dùng người để đào con kênh này bằng xẻng? Sao không dùng xe ủi đất hay máy đào?”
Một thành viên trong đoàn đại biểu Trung Quốc trả lời:
- “Vâng, nhưng nếu chúng tôi dùng máy móc thì chúng tôi không thể tạo nhiều công ăn việc làm được. “
Ông Milton Friedman liền đáp lại:
- “Vậy sao, thì ra đây là một chương trình tạo công ăn việc làm. Tôi tưởng anh muốn xây dựng một con kênh. Nếu anh muốn tạo nhiều việc làm, đừng dùng xẻng mà hãy dùng muỗng để đào.”
Việc làm không đồng nghĩa với của cải
Tạo ra công ăn việc làm được nhiều người nhắc đến, nhất là các chính trị gia. Nhưng tạo ra việc làm thì rất dễ, cái khó là tạo ra của cải. Vì 2 thứ này không đồng nghĩa với nhau. Để ví dụ, chúng ta có thể tiêu hủy hết máy móc sản xuất nông nghiệp, điều đó sẽ tạo ra hàng triệu việc làm lao động tay chân ngay lập tức. Nhưng tôi tin rằng không một ai trong chúng ta lại cho rằng đó là một giải pháp chính đáng. Vấn đề ở đây là sự phát triển kinh tế không phải đến khi chúng ta tạo ra việc làm – điều đó rất dễ – mà khi chúng ta bỏ bớt những công việc chúng ta không cần nữa.
Nước Mỹ – từ kinh tế nông nghiệp đến kinh tế chất xám
Một trăm năm về trước, hơn 40% người dân ở Mỹ làm trong hoặc những việc liên quan đến ngành nông nghiệp. Ngày hôm nay thì con số đó chỉ dưới 2%, nhưng số lượng sản phẩm nông nghiệp thì đã bùng nổ nhờ vào sự phát triển của kỹ thuật và công nghệ trong việc hỗ trợ sản xuất.
Điều gì đã xảy ra đến những việc làm cũ trong ngành nông nghiệp? Khi máy móc đã làm giá cả của các sản phẩm nông nghiệp rẻ hơn, con người phải dùng ít tiền của mình hơn để mua đồ ăn và được dùng tiền của mình vào những thứ khác. Sự phát triển của con người chính là việc chúng ta hủy bỏ những công việc tận dụng tài nguyên khan hiếm nhất – lao động – để sản xuất ra những thứ chúng ta muốn và cần.
Dĩ nhiên những phát minh và đổi mới không xảy ra ngay lập tức, mà dần dần qua thời gian. Và những sự đổi mới của công nghệ đó đồng nghĩa với việc con người phải học những kỹ năng và kiến thức mới, và vài hoặc nhiều người sẽ không tìm được việc làm trong một thời gian. Và trong khi thất nghiệp là một điều tồi tệ, sự lựa chọn khác còn thê thảm hơn. Sự di chuyển của lao động là cái giá chúng ta phải trả để đổi lấy sự phát triển kinh tế. Nên ngăn ngừa nó sẽ dẫn đến việc ngưng phát triển, sáng tạo, đổi mới và sự gia tăng của nghèo đói.
Sự biến mất của những việc làm cũ là dấu hiệu báo tin cho các người trẻ về các việc làm mới sẽ là gì, ở đâu. Và các người trẻ phải đáp ứng được những kỹ năng, kiến thức và tiêu chuẩn cần thiết nếu muốn tìm được việc làm.
Những việc làm mới đã thay thế những việc làm cũ trong ngành nông nghiệp. Trong thế kỷ 20, nước Mỹ đã phát triển từ một nước nông nghiệp thành một nước công nghiệp, và giờ là một nền kinh tế của những công việc phục vụ và chất xám (tri thức). Sự biến mất của các việc làm cũ trong thị trường đã ra dấu hiệu cho con người về những kỹ năng họ phải có và những công việc mới sẽ nằm trong lĩnh vực gì và ở đâu.
Việc làm, chính phủ và thị trường
Chính phủ cũng như những cán bộ trong các cơ quan chính phủ không có những dấu hiệu này. Thậm chí, rất nhiều những chương trình tạo việc làm của chính phủ hầu hết không phải thực hiện để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trong thị trường, mà là đáp ứng nhu cầu của các chính trị gia và những người phụ thuộc vào họ để tồn tại. Nhu cầu của người tiêu dùng trong thị trường là có thật và tự nhiên, còn nhu cầu của những người phụ thuộc vào các chính trị gia thì có thể có nhưng hầu hết là không, mà chỉ là nhu cầu của riêng họ.
Chúng ta cũng nên nhớ, tất cả người dân trong Liên Bang Soviet cũ đều có việc làm, không ai thất nghiệp cả. Nhưng điều đó có đồng nghĩa với việc những việc làm đó có thể tạo ra giá trị cho người tiêu dùng và thị trường?
Chính phủ có thể làm tốt trong việc tạo ra việc làm, nhưng họ không thể tạo ra những công việc có thể tạo ra giá trị cho người tiêu dùng và xã hội. Nếu các chúng ta muốn những công việc tạo ra giá trị, thì những người chúng ta cần là những doanh nhân như Bill Gates, Steve Jobs, và những người khởi nghiệp và kinh doanh cá nhân. Họ mới là những người biết cách tạo ra giá trị và những việc làm có lợi ích cho xã hội.
Trên hết, chương trình tạo ra công ăn việc làm tốt nhất trong lịch sử nhân loại không phải là chính phủ, mà là chủ nghĩa tư bản, thị trường tự do và những doanh nhân cũng như những tham vọng mà nó tạo ra.
Lưu ý: Bài viết đã được bổ xung thêm
No comments:
Post a Comment