Ốc đảo tự thân – Chương 17: Vô Khổ, Vô Nhiễm & Tự Tại

PHƯƠNG PHÁP LUYỆN TÂM THANH TỊNH
Tác Giả: Ni Sư Ayya Khema - Việt Dịch: Diệu Liên Lý Thu Linh
Dịch từ bản tiếng Anh: Be An Island The Buddhist Practice of Inner Peace
Wisdom Publications 1999
Nhà xuất bản PHƯƠNG ĐÔNG 2010
Những Điều Cốt Lõi

    Vô Khổ, Vô Nhiễm và Tự Tại là ba đặc tính của các vị A-la-hán.  Vô khổ có nghĩa là đã giải thoát khỏi khổ đau; vô nhiễm là không còn cấu uế, ô nhiễm và tự tại, không sợ hãi.  Rõ ràng là các đức tính này rất đáng trân trọng, vì chúng mang đến cho ta sự bình an, hạnh phúc.  Nhưng khi nghe nói đó là đức tính của các vị A-la-hán, hẳn là ta không dám ước mơ mình sẽ thực hiện đưọc.  Hình như chúng quá xa tầm tay chúng ta.

   Tất cả chúng ta ai cũng nếm biết sầu khổ, cũng từng bị cấu uế, cũng luôn lo lắng.  Khổ đau luôn ở quanh ta.  Còn khi ta cảm thấy bực tức, lo âu, bồn chồn, ganh ghét, hay tị nạnh, là ta đã bị phiền não, uế nhiễm.  Và tất cả chúng ta cũng đều đã biết qua lòng lo lắng, sự sợ hãi; sợ chính cái chết của ta hay của người thân thích, sợ bị người ghét hay bị chê bai, chống báng, sợ không đạt đưọc những gì mình mong ước.  

   Tuy nhiên ta cũng đưọc biết đến sự đối nghịch của ba điều bất thiện này.  Nếu trong ta không có hạt giống thiện, thì có lẽ Giác Ngộ giải thoát chỉ là chuyện viễn vông.  Không có sự cấu uế nào có thể len vào tâm đang chánh niệm  -không phải chú tâm đến những điều cấu uế mà đến những chủ đề thiền quán- dù chỉ trong một giây, cũng đã là tốt.  Lúc đó, sẽ không có lòng sợ hãi vì không có gì để lo.  Sự chú tâm trong thiền quán đem lại niễm vui, niềm hạnh phúc nội tại mà không liên quan gì đến những yếu tố bên ngoài;  đó chỉ là những trạng thái của tâm.  Chúng ta không thể vun trồng đưọc các trạng thái này, nếu trong những giờ phút không ngồi thiền, ta chẳng đoái hoài chi đến chúng.  Chúng ta cần phải luôn cảnh giác bảo vệ tâm không bị uế nhiễm bởi các ý nghĩ bất thiện.

   Nếu ta có thể trãi qua những trạng thái tâm không phiền não, không cấu uế và bất an, càng nhiều thì chúng càng dễ trở thành thân thuộc với ta.  Khi ta nhận thức đưọc rằng ta có thể thực chứng được những kinh nghiệm đó, dầu ngắn ngủi thế nào, chúng cũng trở thành một phần của ta.  Hãy nghiệm xem lòng sợ hãi -sợ hãi không đưọc chấp nhận hay ngưỡng mộ- đã ảnh hưởng đến tâm lý của người thiếu tự tin như thế nào.  Những người như thế không cần phải làm gì, lòng sợ hãi cũng tự động khởi lên .  Các trạng thái tâm an lạc cũng thế.  Do đó ta có thể tận hưởng chúng, vui mừng khi biết rằng ta có thể đạt đưọc các trạng thái đó.  Sau đó, bản năng tự nhiên sẽ khiến ta thường hồi tưởng đến những giây phút tự tại, do đó giúp ta tiến trên con đường đạo.

   Mỗi giây phút tỉnh thức khi hành thiền là mỗi phút giây không ô nhiễm, không phiền não và không sợ hãi.  Khi các kinh nghiệm này đưọc nhân lên, đưọc lập đi lập lại là ta đã củng cố, thêm sức mạnh cho các trạng thái của tâm giải thoát.  Hãy nhớ rằng ta có thể làm chủ tâm, hành động với chủ tâm dù trong hoàn cảnh nào.

   Không phải trong ta lúc nào cũng đầy những bất thiện, cấu uế.  Cũng có những lúc ta không sân giận, mà chỉ có lòng từ bi, không ái dục mà chỉ có sự độ lượng, buông xả.  Tất cả chúng ta đều có những giây phút không khổ não.  Trong khoảng thời gian đó, chúng ta vô nhiễm, vô khổ và tự tại.  Chúng ta cảm thấy dễ chịu, an tâm.  Dầu bao nguy hiểm vẫn chực chờ, đe dọa sự sống còn của ta, nhưng khi tâm trí ta tràn đầy sự bình an, thanh tịnh thì sợ hãi không có cơ hội để phát khởi.

   Khi ta có đưọc những giây phút của tâm thanh tịnh, đừng nghĩ là do những yếu tố bên ngoài mang đến.  Vì nếu như ta không thể đổ lổi cho hoàn cảnh bên ngoài khi tâm bất ổn, thì cũng đừng tán thán hoàn cảnh khi ta đưọc an vui.  Các yếu tố bên ngoài không đáng tin cậy, lại không ở trong vòng kiềm tỏa của ta.  Dựa vào những gì không đáng tin cậy thì thật là u mê.  Hành giả thực hành, tu tập là để phát triển tâm thanh tịnh, dẫn đến thiền định, giải thoát.  Khi tâm vô nhiễm, không có những tư tưởng phân biệt rối rắm, khi tâm chỉ đơn giản biết, trong sáng, tự tại, thì hạnh phúc và an bình sẽ khởi lên.  Những giây phút đó, dầu ngắn ngủi, cũng giống như ánh sáng ở cuối đường hầm đen tối, tù túng và dường như bất tận.  Nếu hành giả tiếp tục vun trồng, nuôi dưỡng những giây phút đó, thì con đường hầm đen tối dường như có lối ra.  Và rồi tâm ta sẽ tràn đầy an lạc.

Đức Phật đã chỉ cho chúng ta con đường trung đạo, đó là giúp ta thấy được chân lý, biết rằng khổ đau ở khắp mọi nơi, nhưng không phải để tuyệt vọng, mà để nhận ra rằng có con đường giải thoát ra khỏi khổ đau.  Nếu chúng ta quá nặng lòng với những khổ đau, nghĩ rằng khổ đau là con đường ta phải đi suốt cuộc đời, thì các hành động của ta cũng phụ thuộc vào những nỗi khổ đau đó.  Để khổ đau phủ trùm lấy ta, thì hành thiền cũng không ích lợi, và cũng khó thể sống hòa hợp với người.  Nhưng nếu ta đè nén hay trốn tránh khổ đau thì đó là không dám đối mặt với thực tế.  Trái lại nếu ta có thể nhận thức rằng khổ đau là bản chất của nhân loại, đồng thời cố gắng để thoát khỏi khổ đau, là ta đã biết sống một cách hài hòa.  Ta cần có sự hài hòa, thăng bằng để có thể tu tập thành công.

http://thuvienhoasen.org/D_1-2_2-75_4-8066_5-50_6-1_17-543_14-1_15-1/#nl_detail_bookmark